Manipulatie

Zoals Melody-Music in haar zeurstukje op zaterdag stelt; wij worden voortdurend gemanipuleerd en ook wij manipuleren de hele dag door. Melody riep in haar artikeltje op om te stoppen met ‘verplichte nummertjes’ en om op onze hoede te zijn voor verborgen beïnvloeding door de media, de politiek en de medemens.  Maar volgens mij is dat gewoonweg onmogelijk. Het leven hangt nou eenmaal aan elkaar van manipulaties. We kunnen niet zonder.  Zelfs als we er alert op zijn, ontkomen we niet aan lichte vormen van manipulatie. Als je altijd maar spontaan wilt doen wat je zelf wilt en geen rekening houdt met anderen, kom je jezelf op den duur tegen. Of komt een ander jou tegen.

Het begin al als je geboren wordt. Liefdevol word je gemanipuleerd in de richting van praten in de taal van het land waar je geboren bent. Verder proberen je ouders je zo te beïnvloeden dat je gezond en netjes leert eten, dat je zindelijk wordt en dat je kleren draagt die handig zijn voor de tijd van het jaar. Heb je niet altijd zin in, en je zou vaak spontaan iets anders doen, maar ja ouders zijn de beste manipulanten van de wereld, dus daaraan ontkomen, valt niet altijd mee. Het beste kun je zelf leren manipuleren. En sommige kinderen zijn (worden) daar inderdaad meesters in.

Daarna manipuleren ze je richting school en nog een school en eventueel weer een school. En tenslotte word je gemanipuleerd in de richting van een baan, een huisje, een boompje en een beestje. Of je gaat freewheelen, maar dan moet je verrekt veel overtuigingskracht hebben om je goedbedoelende omgeving zó te manipuleren dat ze je –met pijn in het hart, dat wel – laten gaan. Wel moet je dan beloven dat je regelmatig contact opneemt met het thuisfront. En dat doe je natuurlijk, want je wilt je ouders geen verdriet doen, toch?

En als je eenmaal volwassen bent, moet je proberen om te zigzaggen door het woud van manipulaties. Daarbij moet je proberen om zoveel mogelijk spontaan je eigen zin te doen. Maar toch willen anderen dat je voortdurend ook met hen rekening houdt. En vooral ook met hun gevoelens. Wat is er bijvoorbeeld tegen om op bezoek te gaan bij iemand die dat fijn vindt en dat bezoekje ‘uit te zitten’? Je doet er goed werk mee. En als je niet van kringverjaardagen houdt, kun je met de jarige afspreken dat je op een andere dag komt. Maar wat nu als die jarige het juist geweldig vindt zo’n grote kring met mensen die speciaal voor hem of haar op visite komt? Híj is toch jarig? Dus mag híj toch bepalen hoe hij zijn verjaardag wil vieren? Manipuleert de jarige jou in de richting van zijn verjaardagskring? Of manipuleer jij de jarige in de richting van je eigen feestje?

Echt negatief manipuleren begint als je iemand probeert te overtuigen zonder met argumenten te komen.  Ik las ergens een stukje, weet niet meer van wie of waar, over de lichaamscans op Schiphol en een paar Korangeleerden die beweerden dat een lichaamsscan tegen het geloof van moslims is. Dat werd zó gebracht; ‘en wat zeggen de gejurkte baardapen?’ Dat noem ik manipuleren. Want op deze manier wordt het een scheldpartij zonder argumenten. Als je het niet eens bent met wat die schriftgeleerden zeggen, kun je ze met argumenten te lijf, door bijvoorbeeld te zeggen dat die geleerden er de koran nog maar eens goed op moeten nalezen – want wij weten 100% zeker dat het fenomeen lichaamsscan nog niet bestond in de tijd dat de teksten aan Mohamed geopenbaard werden. Ergo; er kan dus ook geen bezwaar uit de koran gehaald worden.  In beide gevallen worden trouwens oneigenlijke argumenten gebruikt; de schriftgeleerden wijzen naar de koran en de tegenstanders uit dat artikel beginnen te schelden, alsof je daarmee je gelijk bewijst. De werkelijke argumenten worden niet gebruikt – de schriftgeleerden vinden een scan griezelig en de genoemde tegenstanders vinden de schriftgeleerden griezelig. Maar dát zeggen ze niet.

Enfin, ik zeur maar wat, maar wat ik bedoel te zeggen is; doe inderdaad zoveel mogelijk wat jezelf wilt en laat je niet manipuleren. Maar doen wat je zelf wilt, lijkt mij eerder te maken hebben met assertiviteit dan met manipulatie. En een assertief mens doet wat hij wil, zonder de ander daarbij te schaden. (waarbij ik bewust voorbij ben gegaan aan onderliggende manipulaties in de reclame – die kun je rustig laten voor wat ze zijn).